Czym jest sharenting?
Z badań wynika, że 53% rodziców we Francji udostępnia w sieciach społecznościowych treści dotyczące swoich dzieci. Rodzice typowego trzynastolatka w Wielkiej Brytanii prawdopodobnie zdążyli już umieścić w Internecie 1300 jego zdjęć. W ten sposób powstaje „cyfrowa tożsamość”, na którą mały człowiek nie ma większego wpływu. Rozpowszechnianie zdjęć własnych dzieci w sieciach społecznościowych, tzw. sharenting, wzbudza wiele kontrowersji.
Francuski organ ochrony danych osobowych (CNIL), udostępnił publikację o zagrożeniach, jakie może wywoływać sharenting i metodach, które mogą zwiększyć bezpieczeństwo dzieci. Poniżej przedstawiamy jego tłumaczenie:
Jakie niebezpieczeństwa niesie za sobą publikowanie zdjęć dziecka na portalach społecznościowych?
CNIL regularnie otrzymuje skargi, których przykłady przedstawiamy poniżej (są to prawdziwe historie):
- Dziecko skierowało do CNIL skargę dotyczącą usunięcia zdjęć, filmów i nagrań głosowych zamieszczonych przez jego rodziców na portalu społecznościowym.
- Rodzice skierowali do CNIL skargę w związku z trudnościami, jakie napotkali, próbując powstrzymać rozpowszechnianie zdjęć z chrzcin swoich małoletnich dzieci.
Zdjęcia dzieci mogą zostać wykorzystane do wyrządzenia krzywdy
Filmy i zdjęcia publikowane w sieciach społecznościowych mogą zostać pozyskane przez osoby o złych intencjach. Niektórzy rodzice publikują nagie zdjęcia swoich dzieci (np. bawiących się w wannie). Internetowi drapieżnicy mogą pobrać takie zdjęcia w celu stworzenia fałszywych profili, udostępniania zdjęć kolejnym nieznajomym lub rozpowszechniania zdjęć w serwisach zawierających pornografię dziecięcą.
Osoby mające złe intencje mogą pozyskiwać zdjęcia bez konieczności pozostawania w kręgu znajomych użytkownika, jeśli jego profil jest publiczny lub jeden z jego znajomych udostępnił zdjęcia publicznie bądź przekazał je innym osobom.
Publikacja zdjęcia może ujawnić dodatkowe informacje o dziecku
Zdjęcie zrobione smartfonem lub aparatem fotograficznym zawiera dane, które mogą ujawnić wiele informacji o dziecku.
Zdjęcia i filmy często zawierają informacje o czasie ich wykonania oraz dane o lokalizacji (ukryte w metadanych, w szczególności danych GPS). Ponadto mogą ujawnić dodatkowe szczegóły, takie jak zainteresowania dziecka lub miejsca, w których często przebywa. Informacje tego typu nie powinny trafiać w ręce osób o złych intencjach.
Tworzenie tożsamości cyfrowej może na dłuższą metę zaszkodzić dzieciom
Niektóre dzieci już od najmłodszych lat mają cyfrową tożsamość, zbudowaną z setek zdjęć. Usunięcie ich, gdy dzieci dorosną, może być trudne. Według badania przeprowadzonego przez brytyjską agencję OPINIUM, opublikowanego w 2018 r., rodzice typowego trzynastolatka publikują 1300 jego fotografii w sieciach społecznościowych.
Trudno jest oszacować przyszły zasięg i konsekwencje pozostawianych obecnie śladów cyfrowych. To, co dziś wydaje się bezproblemowe, jutro może okazać się nie do zaakceptowania. Zdjęcia i filmy udostępniane przez rodziców, które pozostają zawsze dostępne, mogą uniemożliwić dzieciom kształtowanie własnego wizerunku i tożsamości. Mogą zaszkodzić ich reputacji online, tworzyć zagrożenie cyberprzemocą, a także wywierać negatywny wpływ na środowisko szkolne lub przyszłość osobistą i zawodową.
Jakie najlepsze praktyki zastosować?
CNIL przedstawia praktyczne porady i wskazówki, którymi należy się kierować, aby dzieci nie były narażone na niebezpieczeństwa związane z sharentingiem.
Przesyłaj zdjęcia za pomocą komunikatorów internetowych, wiadomości e-mail lub MMS
Unikaj udostępniania zdjęć i filmów swojego dziecka w sieciach społecznościowych. Lepiej jest udostępniać je za pośrednictwem bezpiecznych prywatnych komunikatorów internetowych. Niektóre z takich komunikatorów mają funkcje, które pozwalają na wysyłanie wiadomości dostępnych tylko przez krótki okres. Bezpieczniej jest też wysyłać zdjęcia zwykłym e-mailem lub za pomocą MMS-ów (wiadomości multimedialnych).
Nie udostępniaj zdjęć swojego dziecka wszystkim obserwującym Cię osobom w sieciach społecznościowych, jeżeli możesz je wysłać bezpośrednio rodzinie czy przyjaciołom. Bez wahania poproś swoich bliskich, by przestali udostępniać zdjęcia lub filmy Twojego dziecka w sieciach społecznościowych, jeżeli nie wyrażasz na to zgody.
Spytaj dziecko oraz drugiego z rodziców o pozwolenie, zanim zdecydujesz się na jakąkolwiek publikację
Zanim opublikujesz zdjęcie lub film swojego dziecka w sieci społecznościowej, porozmawiaj z nim i uzyskaj jego zgodę. Konieczna jest także zgoda drugiego z rodziców.
W wielu orzeczeniach sądowych wyraźnie stwierdzono, że publikowanie zdjęć dzieci, w szczególności w sieciach społecznościowych, jest czynnością o charakterze niestandardowym, która wymaga zgody obojga rodziców. Sędzia może więc zakazać jednemu z rodziców publikacji zdjęć dziecka, jeśli drugi nie wyrazi na to zgody.
Unikaj dodawania określonych zdjęć i filmów oraz ukryj twarz dziecka
Przed opublikowaniem zdjęć i filmów z udziałem Twojego dziecka, zrób ich selekcję. Unikaj udostępniania zdjęć i filmów, które naruszają prywatność (np. gdy widać na nich dziecko w kostiumie kąpielowym lub w wannie).
Zaleca się też ukrycie twarzy dziecka przed publikacją (zrobienie zdjęcia jego pleców, wstawienie emotikonów zamiast twarzy itp.).
Zabezpiecz swoje konto i zmniejsz widoczność postów
Chroń swoje konta w sieciach społecznościowych, ograniczając widoczność publikowanych postów do własnych subskrybentów. Uniemożliwi to obcym osobom dostęp do zdjęć lub filmów, na których widać Twoje dziecko.
W każdej sieci społecznościowej (TikTok, Instagram, Facebook, X) możesz zmienić ustawienia dotyczące prywatności konta, aby ograniczyć widoczność postów. W przypadku korzystania ze smartfona, żeby ustawić konto jako prywatne, kliknij w ikonę swojego profilu w prawym dolnym rogu ekranu, następnie w menu w prawym górnym rogu wejdź w „Ustawienia i prywatność”, a potem – w „Prywatność”. Możesz także włączyć funkcję: historia przeglądania profilu.
Przejrzyj listę osób obserwujących Twój profil oraz opublikowane przez Ciebie zdjęcia i filmy
OFERTA PROMOCYJNA
Chroń dane dzieci w mediach społecznościowych
Zastanawiasz się, jak bezpiecznie przetwarzać wizerunek dzieci w social mediach? Podczas krótkiej rozmowy poznasz wymagania prawne i otrzymasz rabat na analizę ryzyka dla Twojej organizacji
Regularnie sprawdzaj listę swoich obserwatorów w sieciach społecznościowych. To pomoże Ci uniknąć sytuacji bycia śledzonym przez osoby, których nie znasz.
Jeśli to możliwe, pogrupuj obserwujących według kilku kategorii (przyjaciele, znajomi, rodzina itp.). Dzięki temu możesz udostępniać zdjęcia lub filmy tylko określonym grupom.
Wskazówka: na Instagramie możesz utworzyć grupę złożoną z bliskich znajomych. Materiały dotyczące dziecka udostępniaj tylko tej grupie, a nie wszystkim obserwującym.
Systematycznie przeglądaj zdjęcia i filmy opublikowane przez Ciebie w sieciach społecznościowych, aby usunąć zdjęcia, których nie chcesz już udostępniać.
Jakie prawa mają dzieci?
Zgodnie z Konwencją o prawach dziecka z 1989 roku każdy małoletni ma prawo do zachowania swojej tożsamości, nazwiska i relacji rodzinnych. Dzieci muszą być także chronione przed „arbitralną lub bezprawną ingerencją w sferę ich życia prywatnego” oraz przed „bezprawnymi zamachami na ich honor i reputację”.
Prawa dzieci do prywatności i ochrony swojego wizerunku
Zdjęcia i filmy przedstawiające dzieci zawierają dane osobowe. Dzieci przed ukończeniem 18 roku życia także posiadają prawa do swoich danych osobowych. Korzystają nawet ze zwiększonej ochrony.
Zgodnie z prawem francuskim co do zasady to rodzice (lub przedstawiciel ustawowy) wykonują prawa dziecka, szczególnie:
- prawo dostępu, pozwalające im dowiedzieć się, jakie dane o dziecku przechowuje konkretna organizacja,
- prawo do sprostowania, tj. prawo do żądania poprawienia niektórych niedokładnych, nieaktualnych lub niekompletnych danych dotyczących dziecka,
- prawo do żądania usunięcia danych, odnoszące się do możliwości żądania usunięcia danych osobowych dziecka,
- prawo do sprzeciwu, czyli wyrażenia żądania zaprzestania wykorzystywania określonych danych osobowych dziecka przez organizację w danym celu.
CNIL stoi na stanowisku, że dzieci powinny także bezpośrednio korzystać z praw do swoich danych osobowych w sieciach społecznościowych.
Możliwość samodzielnego działania nie wyklucza uprawnień rodziców do korzystania z tych samych praw w imieniu dziecka i zapewnienia mu wsparcia podczas tego procesu.
Należy zaznaczyć, że dzieci mogą również podejmować kroki prawne przeciwko swoim rodzicom, jeśli rodzice nie przestrzegają ich praw. W 2018 r. szesnastolatek wniósł skargę przeciwko swojej matce z powodu naruszenia jego prywatności. Sąd w Rzymie nakazał matce dziecka zaprzestanie publikowania zdjęć syna w sieciach społecznościowych pod groźbą grzywny.
Usuwanie zdjęć lub filmów online
Jeśli opublikowane przez Ciebie zdjęcia lub filmy Twojego dziecka w sieciach społecznościowych zostały ponownie wykorzystane bez Twojej zgody, możesz skorzystać z przysługujących dziecku praw w jego imieniu, w szczególności z prawa do żądania usunięcia danych. Na tej samej zasadzie dziecko może bez Twojej zgody zażądać usunięcia zdjęć lub filmów, które zawierają jego wizerunek.
Podsumowanie
Dbanie o prywatność i bezpieczeństwo dzieci w erze cyfrowej to odpowiedzialność każdego rodzica. Zanim podzielisz się kolejnym zdjęciem lub filmem swojego dziecka w mediach społecznościowych, zastanów się nad jego konsekwencjami. Chroniąc ich tożsamość i szanując ich prawo do prywatności, tworzysz bezpieczniejsze i zdrowsze środowisko dla ich dorastania. Twoje działania dzisiaj mają wpływ na ich przyszłość – bądź świadomy i odpowiedzialny.
Sprawdź co pamiętasz - za poprawną odpowiedź nagroda!
Co oznacza termin "sharenting" i jakie może nieść ze sobą zagrożenia?