Kamery samochodowe zgodnie z RODO - przewodnik dla kierowców

Komisja Ochrony Danych w Irlandii wydała przewodnik dotyczący korzystania przez kierowców z kamer samochodowych. Odniosła się w nim do istotnych dla kierowcy kwestii, takich jak jego status jako operatora kamery, czy i kiedy podlega on obowiązkom wynikającym z RODO związanym z przetwarzaniem  danych, a jeśli tak, to jakie są to obowiązki.

Status operatora kamery

Obowiązek przestrzegania przepisów RODO nie dotyczy osób, które na użytek wyłącznie osobisty zbierają bądź w inny sposób przetwarzają dane osobowe (także obraz i głos). Rozporządzenie nie ma bowiem zastosowania do przetwarzania danych osobowych przez osobę fizyczną w ramach działalności czysto osobistej lub domowej, czyli bez związku z działalnością zawodową lub handlową.

Komisja Ochrony Danych, powołując się na wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (sprawa Rynes vs Urad) wskazuje, że pojęcie działalności czysto osobistej lub domowej powinno podlegać ścisłej, zawężającej wykładni. Rozszerzanie obszaru rejestracji, rozciągające się z obszaru prywatnego na miejsca publiczne, nie może być uznane za mające miejsce w ramach działalności czysto osobistej lub domowej.

Choć wyrok ten został wydany na gruncie innego stanu faktycznego, odnoszącego się do korzystania z kamer CCTV, to jednak konkluzje z niego wynikające mogą być potencjalnie istotne z punktu widzenia korzystania z kamer samochodowych, które nagrywają miejsca publiczne.

Z tego też względu kierowca powinien dokonywać oceny, czy zakres korzystania przez niego z kamery rzeczywiście ma charakter wyłącznie osobisty, czy jednak będzie on wchodził w ramy przepisów o ochronie danych osobowych.

Każdorazowo, gdy kamera wykorzystywana jest w działalności np. taksówkarskiej, w autobusach, przez kierowców zawodowych, nie może być mowy o wystąpieniu wyjątku działalności czysto osobistej lub domowej. W takiej sytuacji kierowca (lub inna osoba, która podejmuje decyzje o korzystaniu z kamery, np. pracodawca) musi mieć na uwadze obowiązki wynikające z RODO, jak również z przepisów krajowych dotyczących ochrony danych osobowych, albowiem będzie on wówczas administratorem danych osobowych.

Obowiązki administratora i prawa osób, których dane dotyczą

Korzystanie z kamery samochodowej w działalności komercyjnej sprawia zatem, że dochodzi do przetwarzania danych osobowych, a podmiot będący administratorem tych danych musi przestrzegać obowiązków wynikających z przepisów prawa.

Dane osobowe muszą być przetwarzane w sposób przejrzysty. Administrator musi zapewnić stosowny zakres informacji każdej osobie, której dane są zbierane. W wytycznych wskazuje się na konieczność umieszczenia widocznego oznakowania w środku i/lub na zewnątrz pojazdu, informującego o nagrywaniu. Niezbędne jest wypełnienie obowiązku informacyjnego, wskazanie celów, sposobów przetwarzania, administratora danych, czasu przechowywania danych etc.  

W przypadku, gdy dochodzi do wypadku drogowego, powinno się poinformować stronę o posiadaniu nagrania z tego wypadku w celu zapewnienia przejrzystości oraz umożliwienia tej stronie skorzystania z prawa dostępu do danych. W zakresie innych obowiązków nałożonych na administratora Komisja odsyła do swojej strony internetowej oraz do art. 12 ,13,14 RODO.

Czas przechowywania danych powinien odpowiadać celowi, dla którego zostały zebrane i trwać tylko tyle, ile to konieczne. Administrator musi rozważyć, ile czasu należy przechowywać nagranie z wypadku, np. dla celów prowadzonego postępowania karnego.

Dane zawsze powinny być stosownie zabezpieczone, a administrator powinien wiedzieć, kto i w jakim zakresie ma do nich dostęp.

Jeśli administrator posiada nagranie danej osoby, to osoba ta, obok szeregu innych praw, ma prawo dostępu do tego nagrania. Prawo dostępu obejmuje prawo jednostki do potwierdzenia, czy jej dane są bądź nie są przetwarzane lub przechowywane. Może ona żądać wydania jej kopii takiego nagrania, co powinno być zrealizowane przez administratora w terminie miesiąca.

Publikacja nagrań

Należy mieć na uwadze, że publikacja nagrań z innymi osobami może spowodować naruszenie ich praw. Komisja, przywołując wyrok TSUE w sprawie Buivids (C–345/17), wskazuje, że publikacja nagrania z danymi osobowymi, dostępnego dla nieokreślonego grona odbiorów – np. w publicznych mediach społecznościowych, nie stanowi osobistego lub domowego użytku, który zwalniałby z podlegania przepisom RODO. Każdorazowo w przypadku umieszczania takiego nagrania, administrator powinien upewnić się, że posiada ku temu podstawę prawną.

W pewnych przypadkach publikacja nagrań może być usprawiedliwiona celami dziennikarskimi, jednakże należy to starannie wyważyć z prawami osób, których dane dotyczą.

Udzielanie dostępu do nagrań

Dalej poruszając się w obrębie irlandzkiego porządku prawnego, Komisja wskazała, że udostępnianie nagrania organom ścigania może być dozwolone na podstawie sekcji 41 Data Protection Act 2018. Właściwy organ ścigania powinien być w stanie wykazać, że nagranie jest niezbędne do dochodzenia lub ścigania przestępstwa, a wniosek o udostępnienie takiego materiału filmowego należy sporządzić na piśmie.

Według polskiego porządku prawnego udostępnienie nagrania może nastąpić na żądanie sądu, prokuratora,  a w wypadkach niecierpiących zwłoki – Policji lub innego uprawnionego organu, wystosowane na podstawie art. 217 Kodeksu postępowania karnego.

Odnośnie do udostępnienia nagrania innym stronom, niezwiązanym z dochodzeniem kryminalnym, Komisja powołuje się na decyzję Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Rīgas (C– 13/16), którą uważa za istotną, jako że dotyczy żądania udostępnienia danych osoby odpowiedzialnej za wypadek drogowy w celu dochodzenia roszczeń. TSUE stwierdził, że administrator nie jest zobowiązany do udostępnienia nagrania na podstawie uzasadnionych interesów. Trybunał wskazał, że byłoby to natomiast dopuszczalne, gdyby prawo krajowe zezwalało na takie ujawnienie danych stronie trzeciej celem dochodzenia roszczeń.

Montując kamerę w aucie należy zatem mieć na względzie, że korzystanie z niej, w określonych przypadkach, rodzi po stronie jej operatora szereg obowiązków, albowiem po drugiej stronie kamery znajdują się prawa i wolności innych osób.